สำนักยาและวัตถุเสพติด ประสบความสำเร็จในการผลิตสารมาตรฐานแอนโดรกราโฟไลด์ (สารสำคัญในฟ้าทะลายโจร) ซึ่งห้องปฏิบัติการใช้เป็นสารอ้างอิง (reference standard) ในการตรวจสอบคุณภาพของผลิตภัณฑ์สมุนไพรฟ้าทะลายโจรที่มีจำหน่ายในท้องตลาดว่าประกอบด้วยสารสำคัญแอนโดรกราโฟไลด์ในปริมาณที่ได้มาตรฐานหรือไม่
ฟ้าทะลายโจร (ส่วนเหนือดิน เช่น ใบ) ประกอบด้วยสารสำคัญหลายชนิด จากงานวิจัยพบว่าสารสำคัญแอนโดรกราโฟไลด์มีฤทธิ์ทางยาหลายประการ เช่น ลดไข้ ลดน้ำตาลในเลือด กระตุ้นภูมิคุ้มกันและยับยั้งการเจริญเติบโตของเซลล์มะเร็ง ฯลฯ คณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติจึงบรรจุฟ้าทะลายโจรในรายการบัญชียาหลักแห่งชาติ โดยมีข้อบ่งใช้ 3 ประการ ได้แก่ บรรเทาอาการท้องเสียชนิดที่ไม่เกิดจากการติดเชื้อ บรรเทาอาการเจ็บคอ บรรเทาอาการของโรคหวัด นอกจากนี้ ฟ้าทะลายโจรยังเป็นหนึ่งในสมุนไพรที่กระทรวงสาธารณสุขมีนโยบายส่งเสริมให้ใช้ควบคู่ไปกับการรักษาแผนปัจจุบัน ทั้งนี้ เพื่อลดการใช้ยาปฏิชีวนะเกินความจำเป็น
ผลการตรวจสอบคุณภาพผลิตภัณฑ์สมุนไพรฟ้าทะลายโจรที่มีใช้ในโรงพยาบาล โดยโครงการประกันคุณภาพยา กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ เมื่อปี พ.ศ. 2558 พบว่าผลิตภัณฑ์สมุนไพรฟ้าทะลายโจรไม่เข้ามาตรฐานร้อยละ 31 (ไม่เข้ามาตรฐาน 8 ตัวอย่าง จากจำนวนที่สุ่มตรวจทั้งหมด 26 ตัวอย่าง) ดังนั้น การผลิตสารมาตรฐานแอนโดรกราโฟไลด์ในครั้งนี้ จึงช่วยสนับสนุนห้องปฏิบัติการทั้งภาครัฐและเอกชนในการตรวจวิเคราะห์คุณภาพผลิตภัณฑ์สมุนไพรฟ้าทะลายโจร และช่วยพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์สมุนไพรฟ้าทะลายโจรที่ผลิตในประเทศให้ได้มาตรฐานมากยิ่งขึ้น
สารมาตรฐานแอนโดรกราโฟไลด์ที่กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ผลิตในครั้งนี้ สกัดจากใบและต้นฟ้าทะลายโจร แล้วนำมาทำให้บริสุทธิ์ โดยสารมาตรฐานนี้เป็น “สารมาตรฐานกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์” หรือ Andrographolide DMScRS ภายใต้ "โครงการผลิตสารมาตรฐานกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์" ที่ดำเนินการมาตั้งแต่ปี พ.ศ. 2536 โครงการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อผลิตสารมาตรฐานสำหรับใช้ในกรมวิทยาศาสตร์การแพทย์และจำหน่ายแก่ห้องปฎิบัติการทั้งภาครัฐ เอกชน และมหาวิทยาลัยต่างๆ โดยสารมาตรฐานที่กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ผลิตมีคุณภาพเทียบเท่าสารมาตรฐานที่นำเข้าจากต่างประเทศ แต่ราคาต่ำกว่า 5 เท่า ทำให้ช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายในการตรวจวิเคราะห์ลงได้มาก
ห้องปฏิบัติการที่สนใจสั่งซื้อสารมาตรฐานแอนโดรกราโฟไลด์ หรือสารมาตรฐานอื่นๆ สามารถดูรายการและราคาได้ที่ เว็บไซต์สำนักยาและวัตถุเสพติด
เอกสารอ้างอิง
1. เว็บไซต์คณะวิทยาศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล เรื่อง ฟ้าทะลายโจร” สมุนไพรไทยมากสรรพคุณ
2. บัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ.2561
3. ฐานข้อมูลผลการตรวจวิเคราะห์ยาในโครงการประกันคุณภาพยา กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์
4. เว็บไซต์กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์ เรื่อง กรมวิทยาศาสตร์การแพทย์วิจัยพัฒนาสามารถผลิตสารมาตรฐานคุมคุณภาพยาฟ้าทะลายโจร